شهر و روستای جهانی صنایع دستی در ایران

تا کنون چهارده شهر و روستای ایران در لیست شورای جهانی صنایع دستی ثبت شده است. این شهرها در فاصله زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۰ توسط کارشناسان شورای جهانی صنایع دستی مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

شهرو روستای جهانی صنایع دستی نقاطی هستند که شورای جهانی صنایع دستی، بر اساس مستندات ارائه شده و داوری‌ها و ارزیابی‌های فنی و میدانی، این مناطق را در لیست نقاط برخوردار از ارزش‌های صنایع دستی در لیست جهانی قرار می‌دهد. این شهرها و روستاها بر اساس شاخص‌های مشخصی در این لیست قرار می‌گیرند.

شهرها و روستاهای صنایع دستی چگونه انتخاب می‌شوند؟

برای گزینش یک شهر یا روستا جهت قرارگیری در لیست شورای جهانی صنایع دستی دو مرحله اداری طی می‌شود. در این دو مرحله، مقامات روستایی، شهری، استانی و کشوری نقش‌آفرینی می‌کنند.

مرحله اول: انتخاب شهر یا روستای صنایع دستی در سطح ملی

در ابتدا یک روستا یا شهر بر اساس شاخص‌های استاندارد و بین‌المللی مورد بررسی اولیه قرار می‌گیرد. برخی از این شاخص‌ها عبارتند از سابقه هنر و صنایع دستی در منطقه، تعداد هنرمندان و کارگاه‌ها، تعداد هنرمندان شاخص، میزان تولید محصولات دستی، تعداد مراکز فروش صنایع دستی و جاذبه‌های فرهنگی و طبیعی. پس از انتخاب شهر یا روستا، شورایی به ریاست معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی تشکیل و پرونده شهر یا روستا مورد بررسی قرار می‌گیرد. این شورا هر دو سال یک بار برگزار می‌شود.

مرحله دوم: انتخاب شهر یا روستای صنایع دستی در سطح جهانی

پس از ثبت شهر یا روستا در لیست شهرها و روستاهای صنایع دستی در سطح ملی، اسناد تهیه شده با تائید مسئولین روستا، شهر، استاندار، فرماندار و معاون صنایع دستی و هنرهای سنتی ترجمه می‌شود. سپس شورایی متشکل از وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به ریاست معاون ریئس جمهوری تشکیل شده و اسناد مورد نظر، نهایی می‌شود. این شورا همه ساله برگزار می‌شود و در آن برخی از تشکل‌های صنایع دستی، اساتید دانشگاه و هنرمندان برجسته شرکت می‌کنند.

پس از آماده شدن اسناد در سطح ملی، پرونده آماده شده به دفتر غرب آسیای شورای جهانی صنایع دستی ارسال می‌شود. در این مرحله، بازدیدهایی از طرف این شورا انجام شده و توضیحات مقامات روستا، شهری و استانی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. پس از تائید اسناد و ارزیابی‌های انجام شده، پرونده تهیه شده، پس از تائید در شورای آسیا و اقیانوسیه، به اعضاء رسمی شورای جهانی صنایع دستی در پنج قاره ارسال و مورد تائید آنها قرار می‌گیرد. در نهایت، گواهی ثبت شهر یا روستا به معاونت صنایع دستی و هنرهای سنتی کشور ارسال می‌شود.

چند شهر و روستا در ایران در لیست جهانی صنایع دستی ثبت شده‌اند؟

بر اساس آخرین اطلاعات شورای جهانی صنایع دستی (تا تاریخ سوم نوامبر ۲۰۲۰)، شهرهای اصفهان (اصفهان)، تبریز (آذربایجان شرقی)، مشهد (خراسان رضوی)، شیراز (فارس)، زنجان (زنجان)، لالجین (همدان)، مریوان (کردستان)، سیرجان (کرمان)، آباده (فارس)، میبد (کرمان)، ملایر (همدان) و روستاهای خُراشاد (خراسان جنوبی)، کلپورگان (سیستان و بلوچستان) و قاسم آباد (گیلان) در لیست شهرها و روستاهای جهانی صنایع دستی قرار گرفته‌اند.

اصفهان و شیراز به عنوان شهرهای جهانی صنایع دستی، تبریز شهر جهانی فرش، مشهد شهر جهانی گوهرسنگ‌ها، زنجان شهر جهانی ملیله، لالجین شهر جهانی سفال، مریوان شهر جهانی کلاش (گیوه)، سیرجان شهر جهانی گلیم شیریکی پیچ، آباده شهر جهانی منبت، میبد شهر جهانی زیلوبافی، ملایر شهر جهانی مبلمان منبت، روستای خُراشاد روستای جهانی حوله بافی، روستای کلپورگان روستای جهانی سفالگری و روستای قاسم آباد روستای جهانی چادر شب بافی انتخاب شده‌اند.